Wetenschappelijke instrumenten en objecten

27 januari 2010

Algemeen

De studie van de materiële cultuur van de wetenschap wordt de laatste jaren steeds belangrijker. (Er bestaat zelfs een landelijke werkgroep voor die regelmatig bijeenkomsten heeft belegd.

De belangen van het materiële erfgoed van de vijf oudste universiteiten van Nederland wordt behartigd door de Stichting Academisch Erfgoed (SAE). Op hun website staan ook een aantal ‘topstukken’ die samen een beeld geven van de grote verscheidenheid en rijkdom van het Nederlandse academisch erfgoed. Voor medisch erfgoed heeft de SAE een speciale website gemaakt. Wetenschappelijke erfgoed, waaronder wetenschappelijke instrumenten, worden onder meer bewaard in de volgende musea en erfgoedinstellingen:

Nederland

• Museum Boerhaave, Leiden. Voor een aantal instrumenten is een speciale selectie met enige toelichting gemaakt. Daarnaast wordt gewerkt aan een uitvoeriger on-line overzicht van de belangrijkste instrumenten en voorwerpen, gerangschikt naar de zaal waarin ze staan.
• Teylers Museum Haarlem. Speciaal voor de instrumenten uit de negentiende eeuw is een zeer geavanceerde website gebouwd waarbij de instrumenten van alle kanten op detail niveau bekeken kunnen worden.Recentelijk is daar een website voor de 18e-eeuwse Ovale Zaal bijgekomen.
• Het Utrechts Universiteitsmuseum met zijn prachtige collectie wetenschappelijke instrumenten heeft helaas nog maar weinig objecten online staan, maar er wordt druk aan een nieuwe website gebouwd.
• Technische Universiteit Delft: hier is in 2008 het Techniekmuseum gesloten, en vervangen doorhet TU Science Center. De collectie stond deels online, maar is inmiddels weer uit de digitale wereld verdwenen.
• Het Universiteitsmuseum Groningen herbergt een aantal fraaie collecties.
• Het Eisinga-planetarium te Franeker herbergt een groot aantal telescopen en andere astronomische objecten. Academisch erfgoed van de in 1585 gestichte en in 1811 gesloten Universiteit te Franeker worden bewaard in het Museum Martena te Franeker

Rest van de wereld

• Voor de universiteitsmusea elders in de wereld, zie de UMAC Worldwide Database of University Museums & Collections.
• Een mooie website voor optische instrumenten is die van de Universiteit van Arizona (USA)

Databases

• Voor onderzoek naar de productie van wetenschappelijke instrumenten is ontontbeerlijk de door het Adler Planetarium te Chicago onderhouden Webster-Database van instrumentmakers.
• Catalogi van wetenschappelijke instrumenten sinds de 19e-eeuw zijn gedigitaliseerd door het Smithsonian Institution in het project Instruments for Science, 1800-1914
• Een vergelijkbaar project o.a. van gedigitaliseerde catalogi van wetenschappelijke instrumenten is uitgevoerd bij het Max Planck Institute for the History of Science in Berlijn.
• Een database van historische telescopen: Dioptrice: Refracting Telescopes prior to 1775.
• Maritiem Digitaal is een gezamenlijke database van een aantal belangrijke maritieme musea, waarin gegevens kunnen worden opgezocht over voorwerpen die zich in deze musea bevinden.
• Zoeken in de collectie van het Rijksmuseum te Amsterdam