[Boek] Between Rhetoric and Reality – Instrumental Practices at the Astronomical Observatory of the Amsterdam Society 'Felix Meritis', 1786-1889

15 april 2013

‘Een van de best bewaarde geheimen van Amsterdam’, zo mag je het Observatorium van Felix Meritis en het uitzonderlijke uitzicht noemen. Sinds 1788 bood de Tempel der Verlichting aan de Keizersgracht huisvesting aan beoefenaren en liefhebbers van alle takken van wetenschap en kunst. Het genootschap Felix Meritis (‘Gelukkig door Verdiensten’) bestond uit verschillende departementen, beschikte over een bibliotheek en stond bekend om zijn prachtige concertzaal. Wat tot dusverre veelal onopgemerkt bleef, is dat het gebouw van Felix Meritis ook is ontworpen voor een destijds zeer moderne sterrenwacht.

De geschiedenis van deze sterrenwacht, die van 1790 tot 1889 operationeel is geweest en waarop aanvankelijk de meridiaan van Amsterdam is vastgelegd, is nu te boek gesteld. Gedurende meer dan vijftig jaar droeg Felix Meritis systematisch bij aan de Nederlandse meteorologie en speelde het een centrale rol in de wis- en sterrenkundige opleiding en vroege carrières van tal van Nederlandse hoogleraren, onder wie de vader van de moderne Nederlandse astronomie, Frederik Kaiser.

De combinatie van kunst, literatuur, muziek, economie, wiskunde, natuurkunde, scheikunde en astronomie onder één dak, in een genootschap opgericht als publieke onderneming voor de wetenschappelijke en culturele educatie van een opkomende en zelfbewuste burgersamenleving, is een uniek gegeven en daarom een afzonderlijke studie waardig.

Meer informatie op de website van Felix Meritis.